In de schemering van het kaarslicht zie ik Sadafs ondeugende lach. De elektriciteit is weer eens uitgevallen en de mannen en vrouwen hebben zich op natuurlijke wijze van elkaar gescheiden en vullen de donkerte met gesprekken. “Hoe heb jij je vriendje ontmoet?”, vraagt Sadaf giechelend.
Uithuwelijken in Kasjmir
“Mijn vriend en ik kennen elkaar van het uitgaan”, beken ik. In het islamitische Kasjmir twijfel ik soms hoe open ik kan zijn over mijn leven in Nederland. Sadaf is zo’n type die haar hoofddoek losjes draagt, de andere meiden lijken zich strenger aan hun geloof te houden. Deze regio wijkt wat dat betreft af van het overwegend hindoeïstische India.
“Mijn ouders zijn uit liefde met elkaar getrouwd, dat wil ik later ook graag,” zegt Sadaf. “Maar het is moeilijk jongens te ontmoeten en met ze af te spreken. Mijn ouders vinden het goed als ik dat doe, maar hier in de buurt wordt het wel afgekeurd.” Uithuwelijken is hier nog heel normaal en mijn mening hierover wordt ook steeds genuanceerder. “Ik denk dat mijn ouders een goede man voor mij zullen zoeken”, zegt Ranu.
Naar Saoedi-Arabië
“Ik wil graag dat mijn man dokter is”, vult Shanu aan. “Dan hebben we veel geld om mooie reizen te maken.” De tweeling droomt ervan in Saoedi-Arabië te gaan wonen. Via de satelliettelevisie verlekkeren ze zich aan alle luxe daar. “Je hebt daar zulke mooie shopping malls”, verzuchtten ze beide. Yamila is helemaal niet met mannen of kleding bezig. Zij studeert verpleegkunde en werkt in het lokale ziekenhuis.
“Vinden jullie dan niet dat je als vrouw zelfstandig moet zijn?”, vraagt ze aan Ranu en Shanu. Ondanks dat de meiden erg succesvol zijn in hun studies rechten en Engelse literatuur, vinden zij het niet nodig om later te werken. “In Kasjmir ben je eigenlijk alleen succesvol als je arts of advocaat bent”, zegt Sadaf.
“Maar ik denk dat goede journalistiek zeker hier erg belangrijk is, daarom ben ik een studie in die richting begonnen.”
Kasjmirconflict
Dit geeft de opening voor een gesprek over zwaardere onderwerpen. Meestal laten de vrouwen dat aan de mannen over.
De Kasjmirvallei aan de voet van de Himalaya ziet er idyllisch uit, maar is helaas al decennialang het decor van een sluimerende oorlog die eens in de zoveel jaar oplaait.
Kasjmir is verdeeld tussen Pakistan, India en China en deze landen kunnen het maar niet met elkaar eens worden waar de grenzen precies liggen. Een paar dagen geleden gingen we wandelen in de bergen bij Gulmarg. Een populair gebied voor toeristen, waar je in de winter ook kunt skiën. In rustige periodes merk je haast niets van het conflict, maar op weg naar Gulmarg zag ik het aantal militairen toenemen. We reden richting de grens met Pakistan.
Persvrijheid
“Ik heb al stage gelopen bij de lokale krant, maar ik wil liever voor televisie werken,” zegt Sadaf. Ze laat me een filmpje zien op haar smartphone. Het is een oefenopdracht voor school, waarbij ze voor de camera staat. Het beeld is blikkerig en ik versta er niets van, maar het lijkt alsof ze zich erg op haar gemak voelt in deze positie.
“Pas had ik een college over persvrijheid. Leuk om erover te praten, maar het bestaat gewoon niet hier. Niet in Kasjmir en niet in India. Het is onmogelijk om ook maar iets kritisch te zeggen over iemand in een hoge positie. Afgelopen zomer werden zelfs alle kranten en nieuwsprogramma’s op televisie verboden.
Magisch vrouwenmoment
Omdat ze de waarheid en realiteit lieten zien.” Sadaf doelt op de rellen die ontstonden na de dood van een jonge rebellenleider. Die gebeurtenis zette Pakistan en India weer op scherp en er vielen veel doden en gewonden. Haar ogen spuwen vuur. Het is voor het eerst dat ik deze kant van haar zie. Haar ambities zitten diep, anders had ze wel voor een simpeler beroep gekozen.
Het licht floept weer aan. Ons magische vrouwenmoment is voorbij. Hoewel ik het aantal vrouwen achter het stuur van de auto hier nog steeds op één hand kan tellen, heb ik het idee dat de nieuwe generatie hier verandering in zal brengen.
Vrijheid
Ook in dit verscheurde Kasjmir dromen de jonge vrouwen van vrijheid. Vrijheid om zelf je partner te kiezen, of om dat juist niet te doen. Vrijheid om dure schoenen te kopen of om met woorden te vechten voor je land.