De gereformeerde Joram van Klaveren (1979) zit in de Tweede Kamer namens de Groep Bontes/Van Klaveren. Tijdens zijn politieke loopbaan heeft hij van veel verschillende partijen geproefd. Ooit begon hij als stagiair bij de ChristenUnie. Niet om politieke of principiële redenen, maar voor een onderzoek vanuit zijn studie godsdienstwetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Via de VVD en de PVV gaat Van Klaveren de volgende verkiezingen in met een nieuw opgerichte partij VoorNederland (VNL).

Interesse en religie en politiek
Als kind ging Van Klaveren met het gezin regelmatig naar de kerk. Nu Van Klaveren zelf een gezin heeft, heeft de kerk nog altijd een plek in zijn leven. Zijn vrouw is half-Surinaams, waardoor de Gereformeerd Vrijgemaakt Kerk wordt afgewisseld met een Surinaamse kerk. Zijn familie was ook politiek actief. “We hebben veel ondernemers binnen de familie, die vooral bij de VVD zaten. De andere helft van de familie zat voorheen bij de ARP, totdat die in onze beleving naar links opschoof. Een aantal stapte toen over naar de SGP. Aan de keukentafel werd veel over politiek gesproken.” Zijn achtergrond heeft ongetwijfeld een rol gespeeld bij zijn keuze voor de studie godsdienstwetenschappen. “Ik merkte dat bij grote mondiale vraagstukken religie steeds weer een voorname rol had. Onze introductieweek vond plaats van 9 tot 11 september 2001. Op de terugweg naar huis kregen we het bericht van de aanslagen in Amerika. Onze professor stuurde een bericht: “Waarschijnlijk heeft jullie omgeving aangegeven: ga toch rechten of economie studeren. Maar nu is jullie studie zeker relevant.” Het klopte wat hij zei. De islam, de rol van religie in de samenleving is vanaf toen meer onder druk komen te liggen. Zeker als het gaat om de islam is dat meer dan begrijpelijk. Door mijn studie kan ik dergelijke zaken nu beter duiden.”

Toen u nog PVV-kamerlid was verkondigde u het standpunt dat de islam geen godsdienst is maar een politieke ideologie. Hoe onderbouwt u dat vanuit uw kennis over religie?
“Een van de redenen dat ik bij de PVV weg ben gegaan is de vervlakking die daar plaatsvond. Ook wat betreft de islam en de duiding daarvan. Bij VNL zeggen we: het is zeer zeker ook een politieke ideologie, maar je kunt niet uitgummen dat het ook een godsdienst is. Men gelooft in een heilig boek, een god, een profeet. Alleen is de islam veel meer politiek dan welke andere godsdienst dan ook. Dit was ook het standpunt van de PVV in 2010, maar nu zeggen ze dat de islam álleen maar een politieke ideologie is.”

Bent u daarom weggegaan?
“Het was niet het grootste punt voor mij, maar daar merk je de vervlakking.”

De Bijbel geeft ook voorschriften voor bijvoorbeeld het huwelijk. Wat is het verschil?
“Zeker, maar dat zijn persoonlijke zaken. De centrale figuur binnen de islam is Mohammed, die behalve een religieus leider ook een militair leider was. En een staatsman. Dat was Jezus niet, verre van zelfs. Binnen de islam is het de bedoeling dat je Mohammed naleeft, ‘soenna’ heet dat. En de regels die men naleeft zijn regels van de sharia. De sharia is een manier van leven (een ideologische plichtenleer) die zich niet beperkt tot eten, maar ook gaat over huwelijk, oorlogsrecht, strafrecht, rente. Het is een hele set aan ideeën en voorschriften die politiek geïmplementeerd moet worden. Christenen kennen zo’n concept niet.”

Ondanks dat Van Klaveren de standpunten op de islam niet direct als reden aangeeft dat hij wegging bij de PVV, is zijn nieuwe partij wat milder ten aanzien van deze religie. Zo lang moslims zich aan de regels houden, niet oproepen tot geweld en geen boerka dragen, mogen ze hun geloof belijden. Maar kritisch zal hij altijd blijven. De islam is wat VNL betreft geen verrijking van de samenleving. Moskeeën die oproepen tot geweld moeten direct dicht en Syriëgangers mogen niet terugkomen naar Nederland. “In de westerse, open samenleving moet de overheid haar burgers beschermen tegen het gevaar van de politieke islam.”

Christelijke politiek

Waarom heeft u niet voor een christelijke partij zoals bijvoorbeeld de SGP gekozen?
“De SGP is in een aantal opzichten gezwicht voor de ideeën van een maakbare samenleving. Ze geloven heel erg in ontwikkelingshulp en toeslagen voor gezinnen en kinderen. Bovendien streven ze naar een bepaalde vorm van theocratie en hun visie op de vrouw deel ik niet. De ChristenUnie is veel te links en bij het CDA vraag ik me af waar die C voor staat. Het is een partij die best een aantal mooie punten heeft, maar het is maar net hoe de wind waait, zo waait het CDA.”

Mag het geloof een plaats hebben in de politiek?
“Het heeft een plaats. Mensen hebben overtuigingen en die neem je mee in je werk. Dat is niet uit te sluiten.”

Zou er meer ruimte moeten zijn voor Bijbels geïnspireerde argumenten in de Tweede Kamer?
“Je kunt het beste argumenten gebruiken die aanslaan bij de ander, want je wilt de ander overtuigen. Kees van der Staaij brengt regelmatig passages uit de Bijbel naar voren. Als hij denkt dat hij zijn werk zo op een betere manier uitvoert moet hij dat zeker doen, maar ik denk niet dat het overtuigend is naar niet-christenen toe.”

En als er nu een partij in de Tweede Kamer komt op basis van de islamitische grondslag?
“Als mensen een idee hebben, een clubje oprichten en zich aan de wet houden, dan is dat op dit moment juridisch gewoon mogelijk. Ik denk niet dat het van meerwaarde is, maar het kan.”

Vlaktaks

Van Klaverens nieuwe partij, VNL, is een klassiek liberale partij die pleit voor een kleine overheid, lage belastingen en stevige investeringen in veiligheid. Men is kritisch ten aanzien van migratie en  de multiculturele samenleving. Bovendien is de partij de enige die onomwonden pleit voor een vlaktaks. Dit houdt in dat iedereen 23% inkomensbelasting betaalt. En er een belastingvrije voet bestaat die oploopt tot 15.000 euro. Daarnaast moeten ook onder andere de BTW en de accijnzen omlaag. “In de loop der jaren is de PVV op sociaal-economisch gebied opgeschoven naar links en ik kon me daar niet in vinden. Op kernpunten, zoals bijvoorbeeld veiligheid, zag ik de partij veranderen.”

Van Klaveren neemt zijn overtuigingen mee in zijn werk. Hij noemt zijn mensbeeld ‘christelijk georiënteerd’. “De mens is onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad. Ik geloof ook niet dat het kwade in systemen zit, zoals bijvoorbeeld het kapitalisme. Dat zit gewoon in mensen en moet door een individueel proces veranderen. De staat moet daar niet over gaan.”

De vlaktaks is volgens Van Klaveren een manier om zo’n maatschappelijke verandering tot stand te brengen. Door lagere belastingen te heffen blijft er volgens hem meer financiële ruimte voor mensen om elkaar te helpen. “Mensen zijn directer bij elkaar betrokken, het gezin komt meer centraal te staan. Het verenigingsleven en dorpsgemeenschappen kunnen weer  bloeien. Dat maakt de overheid momenteel kapot, door zoveel te interveniëren en hoge belastingen te heffen. Nu is de noodzaak van betrokkenheid op elkaar weggenomen door een anonieme overheid. Zo krijg je ook geen participatiesamenleving, waar de VVD naar zegt te streven. Mensen moeten wel de middelen hebben om hun leven vorm te geven zoals zij denken dat het goed is.”

Hebben niet juist de rijkeren in de samenleving profijt van een vlaktaks?
“Vooral de middenklasse, de grootste groep in onze maatschappij, zal hiervan profiteren. Er is een kleine groep heel arme mensen en daarvoor hebben we de belastingvrije voet van 15.000 euro ingesteld. Zorgtoeslag is dan bijvoorbeeld niet meer nodig, dat geld gaat direct naar de mensen zelf.”

Ontwikkelingshulp

Ook op internationaal gebied moet de overheid zo weinig mogelijk opereren, vindt Van Klaveren. “Ik geloof niet in ontwikkelingshulp via de staat. Het is een nepvorm van solidariteit. Je dwingt mensen geld af te geven aan een land waar ze het misschien helemaal niet aan willen geven. Bovendien werkt het niet. De bevolking wordt afhankelijk en dictators worden beloond.” Een van de oplossingen is volgens Van Klaveren het opheffen van handelsbarrières. “Een vrije markt geeft het kapitalisme ruimte om welvaart te creëren.”

Ethische zaken geen taak van de overheid

“Er moet ruimte zijn voor de samenleving om zelf beslissingen te nemen. Zo is het bijvoorbeeld ook met euthanasie. Dit wordt niet vergoed door de staat, dus mensen die hier niet achter staan betalen hier niet aan mee.”

Ziet u dat christenen politiek Den Haag meer moreel besef hebben?
“Nee. Het zou in de ogen van christenen wellicht zo moeten zijn, maar ook christenen zijn mensen en dus ook geneigd tot kwaad. Als je kijkt naar de afgelopen decennia dan is het CDA wel erg bedreven gebleken in het spelen van politieke spelletjes. Je moet altijd open en transparant zijn en handelen met de juiste intenties. Tot nu toe lukt dat, al zijn er natuurlijk altijd dilemma’s.

Speelt het geloof dan een rol?
“Ja, het geloof speelt altijd een rol. Je kunt kan niet even een christenknopje aan- of uitzetten. Je persoonlijkheid wordt gevormd door je ideeën en je opvoeding. Van huis uit heb ik meegekregen om met de juiste intenties te handelen. Ook ik maak wel eens fouten en zou dingen achteraf anders doen, maar het geweten is aanwezig.”

Dit interview is eerder gepubliceerd op de website Cvandaag.nl in een reeks interviews met christelijke politici.