Van Raak komt uit een katholiek, Brabants nest. “Het is niet een heel kerkelijk nest. Maar ik heb daar wel de kernmoraal van de Bijbel meegekregen: behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden. Die christelijke waarde zoek ik ook in de politiek.” Het gezin waar hij opgroeide was een arbeidersgezin. Zelf heeft Van Raak de mogelijkheden gehad filosofie en geschiedenis te gaan studeren en zelfs te promoveren. “Terwijl we als samenleving veel rijker zijn geworden en mensen meer mogelijkheden zouden moeten hebben, zie ik dat mensen met mijn achtergrond veel minder kansen hebben dan ik had. Dat is echt veranderd. Ik heb altijd een diepe behoefte gevoeld om de belangen te vertegenwoordigen van mensen die anders niet in de politiek aan het woord komen. Mensen die zich niet makkelijk verenigen of geen hoge opleiding hebben. Ik ben er echt boos om dat partijen als PvdA en GroenLinks de studiefinanciering overboord gooien. Tienduizenden euro’s lenen voor je studie doe je niet zomaar als je toekomst ongewis is.”

Abraham Kuyper als grondlegger van ons partijensysteem bracht de term ‘antithese’ in het begin van de twintigste eeuw om een scheiding te maken tussen christelijke en niet-christelijke partijen. In ‘Spanning’, het wetenschappelijk tijdschrift van de SP, pleitte Van Raak voor een nieuwe antithese. “Politicologen leren dat partijen zich bevinden op een links-rechts lijn. Maar als je naar de politiek kijkt moet je meer denken in de vorm van een kruis. Dan zie ik nog een andere tegenstelling, namelijk partijen die de samenleving zien als een groep individuen of partijen die uitgaan van een gemeenschap. Dat je pas individu kunt worden in die gemeenschap. Er ontstaan dan verrassende combinaties. De ChristenUnie is een behoorlijke rechtse partij vanuit ons gezien, maar op gebied van gemeenschapsdenken staan we dicht bij elkaar. Als ik dan met GroenLinks spreek, merk ik dat het heel moeilijk is om voorbij dat individualisme te komen. Dit biedt wat mij betreft een heel nieuw spectrum in de politiek en ik ben benieuwd hoe zich dat in de toekomst gaat ontwikkelen.”

“Ik vind in het christendom wel waarden terug, maar geen politieke normen. In de Bijbel staat niet hoe je het fileprobleem moet oplossen, hoe je sociale huurwoningen het beste kunt bouwen of hoe je je democratie moet inrichten. Een heel belangrijke waarde uit het christendom voor mij is gelijkwaardigheid. Voor Christus waren heren en slaven gelijkwaardig.” Met die waarde kan Van Raak goed aan de slag binnen de SP, waar mensen met veel verschillende religies en achtergronden samenwerken.

“In de Bijbel staat geen politiek. De Bijbel gaat over grondhoudingen, hoe je met elkaar omgaat, waarbij Jezus een voorbeeld is. En dat vind ik heel inspirerend.”

“Nee. Er is inderdaad een groot verschil tussen het CDA, de SGP en de ChristenUnie. Ze hebben een andere ideologie en een andere kijk op de mens en samenleving. Zo zie je maar weer dat de Bijbel voor velerlei uitleg vatbaar is. Ik denk wel dat je als christen altijd erg kijkt naar hoe mensen functioneren in gemeenschappen. Ik denk dat het moeilijk is om als christen heel individualistisch te zijn. Maar ik ben ervan overtuigd dat er ook christenen bij D66 of de VVD zitten. Voor mij is dat ingewikkeld.”

“Je staat in het leven vanuit bepaalde waarden die je belangrijk vindt. In de politiek zet je dat om in normen. Die kunnen heel verschillend zijn. Het christendom is geen politiek programma. Daarom vind ik een christelijke partij eigenlijk ook niet logisch. Het gaat erom hoe je tegen de samenleving aankijkt, hoe je denkt politiek te moeten bedrijven en hoe je bepaalde problemen kunt oplossen. Daar zijn mensen erg verschillend in. Het is niet zo dat christenen het altijd met elkaar eens zijn, integendeel. Het socialisme in Nederland heeft wel een belangrijke christelijke component. Oud-predikant Domela Nieuwenhuis is misschien wel de belangrijkste grondlegger van de socialistische beweging geweest. Ook zijn er veel mensen met een christelijke achtergrond actief geweest en waren er in het verleden ook christelijk socialistische partijen.”

De politiek in Den Haag wordt vaak vergeleken met een arena, waar verschillende groepen en individuen op strategische wijze hun doel proberen te bereiken. Het baart Van Raak zorgen dat Nederland steeds meer richting een ‘mediademocratie’ gaat. “Terwijl in het parlement we samen tot een oplossing proberen te komen, draait het in de media veelal om ruzie en trivialiteit. Daar zit een andere logica achter. Aandacht in de media moet altijd een middel zijn om iets te bereiken, nooit een doel op zich.”

Binnen de SP is er de afdrachtregeling. Kamerleden staan meer dan de helft van hun inkomen af aan de partij. “Nu hebben we een ruim modaal inkomen. Deze regeling zorgt ervoor dat de SP veel minder interessant is voor de carrièrejagers die het vooral doen voor het geld.” Van Raak geeft aan dat dit de positieve sfeer binnen zijn partij behoudt en dat mensen niet voor het eigen belang gaan.

Hij denkt dat geloof niet nodig is voor de standpunten die de SP uitdraagt, juist omdat hij ziet dat ook felle atheïsten binnen de partij dezelfde waarden hebben als hij. Hij ervaart het dan ook niet als een opdracht om het evangelie te verkondigen. “Desgevraagd vertel ik waarom ik geloof en waarom ik dat belangrijk vind.” Zowel in de bladen van de SP als in andere media schrijft Van Raak over Jezus en de Bijbel als inspiratie. Ook haalt hij geregeld andere christelijke denkers aan.

Vooral de ChristenUnie en de SGP kaarten regelmatig typisch conservatief christelijke thema’s aan, zoals de zondagsrust, euthanasie, abortus en het homohuwelijk. Van Raak: “Dit vind ik erg belangrijke thema’s. Ik ben erg voor het homohuwelijk. Liefde is iets goddelijks en daar moet je respect voor hebben. Verder is het niet aan ons om daarover te oordelen. Ook wat betreft euthanasie en abortus ben ik het helemaal eens met de SP-standpunten.”

“Ook daar geldt: dat is een diepste overtuiging van mensen. Daar moet je ruimte en respect aan geven. Maar ik ben niet tegen abortus of euthanasie. Ik vind wel dat je mensen goed moet laten nadenken. Daarnaast kijken wij ook goed naar de sociaal-economische omstandigheden. Als mensen ongelukkig zijn in een verzorgingstehuis is er misschien ook eerder een roep om euthanasie.”

“Preventie is heel belangrijk, maar als mensen dat besluit willen nemen ben ik niet degene die dat moet verbieden.”

Ook geloofsvrijheid is voor de SP en voor Van Raak een belangrijk thema. “Ik wil opkomen voor mensen die in de verdrukking zitten en dat vind ik ten diepste christelijk. Soms zijn dat christenen, maar ik voel geen enkele behoefte specifiek voor die groep op te komen.”

Van Raak vertelt dat hij Augustinus heel interessant vindt om te lezen. “Vooral de belijdenissen. Die gaan veel over twijfel. Dat geeft ook een gevoel van opluchting. Hij weet het ook niet allemaal. Dit is ook nu bijzonder relevant. We leven in een tijd waarin planbureaus alles doorberekenen, maar mensen leven samen op basis van vertrouwen. Helaas zie ik dat vertrouwen in elkaar minder worden in onze maatschappij, ook in de politiek.”

“Omdat de verzorgingsstaat wordt afgebroken. Omdat de belangen van de financiële markten boven die van de burgers worden gesteld.”

“Luisteren naar wat de mensen denken en willen. Onze samenleving is gebaseerd op vertrouwen, maar het verhardt. Dit komt onder andere doordat er steeds meer marktwerking is ingevoerd en we steeds meer een beroep doen op de eigen verantwoordelijkheid van mensen. Dan wakker je individualisme en competitie aan. Als marktwerking in publieke zaken wordt ingezet, heb je daar als burger weinig zeggenschap over. Hoe meer marktwerking wordt ingevoerd, hoe minder democratisch onze samenleving wordt.”

“Toen vanaf de jaren ’90 ons land werd gezien als een BV en een politicus als een manager. Politiek moet ook mensen binden en gemeenschappen creëren. Het gaat niet alleen over geld, maar ook over moraal. Politici hebben het over de eigen verantwoordelijkheid, maar ik wil het ook hebben over hun verantwoordelijkheid voor de samenleving.”