Het is vroeg in de ochtend. Tabriz slaapt nog, maar Faeze is wakker. Ze haalt me op van het busstation. Ik voel me lichtelijk gebroken van de lange rit en ook Faeze is geen zonnestraaltje. Later zal ik erachter komen dat ze de gewoonte heeft pas rond een uur of drie te gaan slapen. Nu ben ik vooral onder de indruk van die felroze pluk haar die onder haar hijab uitsteekt. Ze noemt het: “haar kleine daad van verzet.”
Tabriz – Met de taxi rijden we naar haar huis. Ik vraag Faeze of ze bij haar ouders woont. In Iran is het uiterst ongebruikelijk wanneer een vrouw alleen woont. “Mijn moeder is dood. Ik woon hier met mijn vader en mijn zus.”Deze directheid is niet het gevolg van gebrekkig Engels. In tegendeel: Faeze studeert Engelse taal en literatuur en spreekt ook Frans. Ze gebruikt couchsurfing om het niveau van haar vreemde talen hoog te houden en om in het afgesloten Iran toch contact met de buitenwereld te krijgen.
Tabriz, Oost-Azerbeidzjan
Ik logeer een paar nachten bij haar. Tabriz ligt in het noordwesten van Iran, in de provincie Oost-Azerbeidzjan. De stad ligt vrij ver buiten de gebruikelijke toeristische route en wijkt af van het oude Perzië met haar stoffige straten en talloze kleurrijke moskeeën. De temperatuur is minder hoog, de bomen zijn groener en de mensen kleden zich meer zoals in het Westen. Ook dit is Iran.
Zoals gebruikelijk mag mijn hoofddoek binnen in het huis af. Inmiddels ben ik ook gewend geraakt dat er geen bed of matras is om op te slapen. Het tapijt is mijn beste vriend sinds een paar weken. “Er is wel iets dat je moet weten”, zegt ze dan. “Mijn vader is ziek en ik verzorg hem.
Verstandelijke beperking
Hij heeft een hersenbloeding gehad en kan alleen nog maar op bed liggen. Mijn zus is als kind gevallen en heeft nu een verstandelijke beperking waardoor ze niet zelfstandig kan leven. Trek je niet teveel aan van het geroep van mijn vader, meestal heeft hij dan honger.”
Ik weet niet zo goed wat ik moet antwoorden. Vooral niet omdat Faeze alles met zoveel optimisme brengt. “Dat is nog niet alles. Toen ik 19 was ben ik getrouwd. We waren verliefd en gelukkig. Maar na een paar jaar bleek dat hij er een aantal andere vrouwen op nahield. Ik wilde scheiden. Hij niet.
De man is de baas in Iran
We leven nu al zo’n vijf jaar apart van elkaar, maar in Iran is een man de baas in het huwelijk. Hij wil me gewoon dwarszitten en houdt de scheiding tegen.” Hiermee beperkt hij Faeze in veel dingen. Zo mag ze zonder toestemming van haar man geen paspoort aanvragen en bovendien is een nieuwe relatie aangaan ook onmogelijk.
“Het is zoals het is. Kom, ik laat je Irans mooiste bazaar zien.” Faeze’s onvermoeibare enthousiasme werkt aanstekelijk. De bazaar is inderdaad de mooiste die ik tot nu toe gezien heb. Bovendien is het één van de oudste in het Midden Oosten en schijnt het de grootste overdekte bazaar van de wereld te zijn.
De bazaar van Tabriz
De kleine raampjes in het gewelfde plafond zorgen voor een schitterende lichtinval. Je vindt hier alles wat je je maar kunt bedenken, maar vooral tapijten. Heel veel tapijten. “Waag het niet om ze Perzische tapijten te noemen,” zegt Faeze. “Aan de knooptechniek en de patronen kun je zien uit welke streek de tapijten komen.”
“De mensen in Tabriz voelen zich nauwelijks verbonden met de rest van Iran en willen dan ook vooral hun eigen cultuur behouden. “We spreken hier Turks en zijn ook veel meer op het Westen gericht. We willen misschien wel liever bij Azerbeidzjan of Turkije horen, maar afscheiding van Iran zou dom zijn. Iran is veel machtiger en ook een veel stabieler land.”
Roadtrip Oezbekistan
Roze haar is geen unicum hier, maar ondanks dat is Faeze een bijzonder opvallende verschijning. Het is niet alleen hoe ze eruit ziet. Ze is een soort vriendelijke wervelwind die overal waar ze langs raast iets oppakt en meeneemt. Ze raakt verwikkeld in de meest boeiende gesprekken. Zo ontmoet ze ook de Duitse Gregory en René. De mannen zijn op een roadtrip van Berlijn naar Oezbekistan.
Hun leeftijd laat zich moeilijk raden, maar ik heb het idee dat ze zich jonger voordoen dan ze zijn. Gastvrij als ze is neemt Faeze ook hen mee op sleeptouw. Als groep wervelen we verder door Tabriz. De stad die zo mooi de overgang van West naar Oost weergeeft. Met haar brede autoloze winkelstraat en eindelijk vinden we ook een koffiebar in theeland Iran.
Vrouwen in Iran
Vrouwen in Iran hebben officieel minder rechten dan mannen, maar weten steeds vaker de weg naar de top te vinden. De verplichtte hoofddoek schuift elk jaar een stukje verder naar achteren. Facebook is geblokkeerd, maar het activisme verplaatst zich naar Instagram en eigenlijk weet iedereen hoe je de blokkades moet omzeilen.
Bovendien heb ik nog nooit een land gezien waar mensen meer selfies maken dan hier. Elke dag ontdek ik weer een nieuwe paradox. De dag na de bliksemrondleiding door Tabriz doen we wat rustiger aan. Het is de dag van het Offerfeest, een familiedag. Veel winkels en restaurants zijn gesloten.
Verliefde puber
Faeze is veranderd in een soort verliefde puber. Ze appt continu met Gregory. “Het zijn die blauwe ogen. Ik kan er niets aan doen. Maar ja, het is wel een beetje ingewikkeld hè?” Deze vrouw die volgens de wet nog vastzit in een huwelijk, is in praktijk vogelvrij om te flirten met wie ze maar wil.
Gregory, een man met vintagewinkels in Duitsland, is veel te oud voor Faeze en bovendien is deze liefde alleen al door afstand onmogelijk. Maar ik begrijp het wel. Faeze gaat voor het avontuur. Ze doet al die dingen die eigenlijk niet mogen, maar wel kunnen.
In Iran maak je snel vrienden
In Iran maak je snel vrienden en bijzonder is dat deze vriendschappen blijvend zijn. Een paar maanden na mijn bezoek aan Tabriz laat Faeze me weten dat de scheiding rond is en haar paspoort onderweg is. Haar haar is nu groen en Gregory terug in Berlijn. Ze is vrij om de grens over te gaan maar Europa blijft vanwege de ingewikkelde visumprocedure voorlopig onbereikbaar.