Ga naar de inhoud

Op verkiezingscampagne in Sarajevo

De oorlog in Bosnië is bijna een kwart eeuw voorbij, maar het Verdrag van Dayton dat destijds een eind aan de oorlog maakte, houdt het land nu in een wurggreep. Corruptie tiert welig. Etniciteit is het sleutelwoord.Toch zijn er jonge vrouwen als Lana die hun best doen de mensen weer bij elkaar te brengen.

Sarajevo – De oproep voor het middaggebed echoot over de Baščaršija, het centrale plein van Sarajevo. Op een terras nip ik van mijn Turkse koffie. De smaak is wat bitter en er blijft altijd een gekke drab achter in het kopje, maar ik begin steeds meer te wennen aan deze variant. Het is dan ook al mijn derde vandaag.“Sorry, zat je al lang te wachten? Mijn afspraak liep een beetje uit.” Verbouwereerd kijk ik op, recht in een paar perfect opgemaakte ogen. Die van Lana. Haar verontschuldigingen zijn niet nodig, ze is slechts een paar minuten verlaat.

Burgeroorlog in Bosnië

“Laten we ergens anders naartoe gaan, ik weet een leuke bar.” Net als bij alle jonge vrouwen hier in Sarajevo, ontbreken ook de hoge hakken en felle lippenstift niet bij Lana. Hoe doen die vrouwen dat toch? De straatsteentjes hier zijn middeleeuws ongelijk, de hakken minimaal tien centimeter hoog en toch wankelen ze geen moment. Jonge vrouwen in Bosnië flaneren. Alsof het leven een catwalk is.

Sarajevo is het symbool van een bloedige burgeroorlog in Bosnië die tussen 1992 – 1995 gruwelijk gewoed heeft. De stad werd vanuit de heuvels belegerd door Servische Bosniërs. Wie in de stad woonde, zat als een rat in de val.

Daytonverdrag

Een wanhopige tocht om water of eten werd met snipers beantwoord. Meer dan drieënhalf jaar later en tweehonderdduizend doden verder werd in Dayton, Ohio per verdrag een einde gemaakt aan de oorlog.

Bosnië werd in feite in in stukken gehakt. De Serven kregen de gebieden die ze aan het begin van de oorlog hadden veroverd en die nu Servië vormen en ook de Kroaten die eveneens de Bosnjakken te lijf gingen, kregen wat ze wensten.

Politiek geïnteresseerde jongeren

Cynici beweren dat het Daytonverdrag werd ondertekend omdat aan de gewenste doelen door de Serven en de Kroaten werd voldaan wat hen deed besluiten de vrede te tekenen.

Al flanerend door de smalle steegjes van de binnenstad, lopen we de Ottomaanse wijk met zijn koffiehuizen uit en komen we in het Habsburgse deel van de stad. Hier gaan we een hippe wijnbar binnen.

Twee scholen onder één dak

Lana reageerde op mijn oproep op Facebook. Ik zocht politiek geïnteresseerde jongeren die mij wegwijs willen maken in dit ingewikkelde land. “Ik was bij een voorbespreking van de SPD. Donderdag hebben we een bijeenkomst”, vertelt ze. Het zou leuk zijn als je dan ook komt kijken.” Ze schenkt me een brede glimlach. De SPD, begrijp ik, is een equivalent van onze PvdA.

Lana komt oorspronkelijk uit Mostar, een stad die verschillende bevolkingsgroepen herbergt. De stad werd vernoemt naar de oude brug – Stari Most – die tijdens de burgeroorlog in Bosnië verwoest werd. “Mijn vader is Kroatisch, mijn moeder Bosniak, een Slavische moslima uit Bosnië. Omdat ik mijn vaders naam draag, word ik automatisch als Kroaat geregistreerd.”

Gedwongen etniciteit

“En dus werd ik naar de Kroatische basisschool gestuurd. Die was onder hetzelfde dak als de Bosnische basisschool. Het twee scholen onder één dak-principe. Sommige vriendinnetjes zaten aan de andere kant van het gebouw.

Tot 2014 was het zo dat je etniciteit bepaalde naar welke school je ging. Dat is nog steeds zo al heeft het Hooggerechtshof bepaalt dat het illegaal is. Je etniciteit bepaalt ook (deels) welk stembiljet je in handen krijgt tijdens de verkiezingen.

Op het schoolplein spelen de kinderen samen, maar uit de boeken leren ze twee totaal verschillende realiteiten als het om de geschiedenis gaat. Het is een half geslaagde poging tot verzoening.”

“Je wordt gedwongen een etniciteit te kiezen, anders ben je niets in dit land. Maar ik voel me gewoon Bosniër.”

Volgens Lana is haar SPD de enige grote politieke partij die meerdere etniciteiten op één lijst heeft staan. Uniek in een land waar drie presidenten, voor elke bevolkingsgroep één, afwisselend regeren.

In Bosnië is ook het parlement verdeeld onder de drie volken. Geen enkele wet kan worden goedgekeurd zonder dat de drie akkoord gaan. En dat verlamt voortdurend iedere vooruitgang. “Eigenlijk ben ik gewoon een patriot”, zegt Lana. “Als ik mensen trots kan maken op hun land, zou dat al een grote stap betekenen.”

Flyers uitdelen

Een wat oudere, slecht uitziende man komt de wijnbar binnenlopen. Het type waar ik liever geen oogcontact mee maak, omdat ik me anders schuldig voel dat ik niets van hem koop. Lana tikt hem aan en koopt een pen van hem.

“Deze man komt al jaren hier in het centrum van Sarajevo. Ik vind hem erg vriendelijk en een pen kun je altijd wel gebruiken. Toch?”, verklaart ze haar keuze. Ik vraag haar waarom ze zelfs tijdens het wijndrinken de man een flyer van de bijeenkomst uitdeelt.

Gemengd huwelijk

Ze lacht. “Hij zag het logo van de partij op mijn telefoon en vroeg ernaar. Mensen zijn altijd verrast dat zo’n jonge vrouw als ik zich bezighoudt met de politiek.” We zijn inmiddels overgestapt op rakija met kersensmaak.

“Dé populairste sterke drank onder vrouwen in Bosnië”, vertelt Lana. De gesprekken in bars en restaurants leren mij veel over dit land. “Ik heb de burgeroorlogoorlog in Bosnië niet heel bewust meegemaakt en mijn ouders vinden het moeilijk erover te praten. Het is voor hen niet makkelijk geweest een gemengd huwelijk in stand te houden.”

Daytonverdrag

Hoe kun je verder als om je heen nog steeds de gevolgen van de oorlog ziet? Overal in het land liggen gebouwen in puin en bestuurlijk zit Bosnië in de wurggreep van het Daytonverdrag.

“We hebben nu een grondwet, waarin staat dat Bosnië-Herzegovina een land is voor Serven, Bosniakken en Kroaten, maar er staat niet beschreven dat we één volk zijn.” Sterker nog: in 2006 spande mevrouw Zornić een zaak aan bij het Europees Hof voor de Rechten voor de Mens omdat ze weigert zichzelf te laten categoriseren onder een etnische groep.

Politieke carrière

Ze ziet zichzelf als burger van Bosnië-Herzegovina. Zo iemand kan geen president worden. Dat geldt trouwens ook voor Roma en Joden. Die al eerder een proces aanspanden. Lana: “De intentie van Dayton was om de burgeroorlog in Bosnië te stoppen. Dat is gelukt, militair gezien is de oorlog voorbij. Maar die verdeling zit nog steeds in de hoofden van mensen.”

Na mijn bezoek aan Bosnië houd ik contact met Lana. Ze timmert hard aan haar politieke carrière. Geregeld zie ik campagneposters voorbijkomen en foto’s van officiële toespraken of mediaoptredens.

Land opbouwen

Gaat Lana namens haar generatie het land weer opbouwen? Bosnië wil bij de EU maar de kranten staan vol van corruptie in het land. In stand gehouden door de drie roulerende leiders die hun status quo willen behouden.

Of is er teveel kapotgemaakt? Bij Lana in ieder geval niet, zij is vastbesloten de mensen te verenigen. Haar missie start in Mostar. “Als we onze brug kunnen herstellen, moeten we ook als land weer één worden.”

Dit verhaal verscheen eerder op Nomad & Villager.

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *