Ga naar de inhoud

De digitale coronaschandpaal in Montenegro

Toen de eerste beelden van lege Italiaanse steden als Milaan opdoken, werd een Montenegrijns stel dat als toerist in deze stad was, ineens een hit op sociale media. ‘Montenegrijnen zijn sterke mensen’, leggen ze uit met een achteloze blik. ‘Dit virus doet ons niets.’ Lange tijd leek het er ook op dat dit land, met slechts 600.000 inwoners, aan de pandemie zou ontsnappen. Halverwege maart is Montenegro het enige land op ons continent waar nog geen corona is geconstateerd. ‘Zelfs corona is te lui om zich te verspreiden in Montenegro’, is een van de grappen die gemaakt wordt. Het verwijst naar het stereotype dat op de Balkan heerst over de inwoners van dit land.

Terwijl bijna alle grenzen in Europa, inclusief die van Montenegro zelf, dichtgaan en in veel landen lockdowns in werking worden gesteld, wordt halverwege maart toch ook in Montenegro het eerste geval van corona vastgesteld. Tot nu toe is het met 248 gevallen en twee doden inwoners een van de minst getroffen landen.

Misschien komt dat wel door de strenge aanpak van Milo Djukanovic, de huidige president en de man die de facto sinds 1990 de touwtjes in handen heeft in Montenegro. Zijn regering besloot namelijk een lijst online te zetten met namen van burgers, ook kinderen, die in zelfisolatie zouden moeten zitten. De lijst bevat voor- en achternamen, de datum vanaf wanneer de isolatie verplicht is en adressen van deze personen. Je buren in de gaten houden tijdens corona is in Montenegro nu wel heel makkelijk. Door simpelweg op de naam van hun gemeente te klikken, kunnen Montenegrijnen van achter hun gordijn de buurvrouw bespioneren en eventueel betrappen op een overtreding.

‘Het recht op gezondheid en leven staat nu boven het recht van onvoorwaardelijke bescherming van persoonlijke data’, zei premier Dusko Markovic. ‘Het is nu niet de tijd om te praten over juridische nuances, maar om levens te redden.’ Goran Miletic, directeur Europa van de organisatie Civil Rights Defenders wijst er daarentegen op dat de publicatie van dit soort informatie ingaat tegen artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en roept de overheid dan ook op de lijst offline te halen. ‘Het is aan de autoriteiten en niet aan de burgers om te controleren of de maatregelen worden gerespecteerd.’

Een week later verschijnt ook een lijst met namen en identiteitsnummers van coronapatiënten op sociale media. Al eerder waren de namen en zelfs foto’s van de twee eerste mensen die besmet waren met coronavirus online gekomen. Hun etniciteit en religie moesten het toen ontgelden. Boris Raonic van de ngo Civic Alliance waarschuwt dan ook voor stigmatisering van de besmette personen en hun familie. ‘We moeten hun rechten beschermen, anders kan dit leiden tot grote consequenties.’ Montenegro is multi-etnisch. Er wonen onder andere Montenegrijnen, Serven en Albanezen. Geen enkele groep maakt de meerderheid uit.

Deze keer was het niet de overheid, maar bleek een medisch hulpverlener uit Podgorica verantwoordelijk te zijn. Hij had de informatie doorgestuurd via de app Viber naar collega’s en hij is daar inmiddels voor opgepakt. Blijkbaar gaat deze schending van privacy zelfs de regering van Djukanovic te ver. In praktijk zal het echter lastig, misschien zelfs wel onmogelijk zijn om de lijst volledig van het internet te verwijderen.

Is het dankzij de publieke schandpaal dat een coronacrisis in Montenegro zal uitblijven? Of misschien doen de Montenegrijnen hun stereotype eer aan en helpt hun luiheid verdere verspreiding van het virus tegen te gaan. Dan is al die sociale controle eigenlijk helemaal niet nodig.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *